Bo'lim: Изоҳлар

Замон шу даражада шиддат билан ўзгариб бормоқдаки, бугунги кунни интернетсиз тасаввур қилиб бўлмайди. Ҳар қандай саволнинг ечими турли хил ижтимоий тармоқлар орқали ўрнида жавоб олиш имкониятлари кенг яратилган. Банкларнинг барча хизматлари, ҳаттоки барча давлат идораларнинг фаолияти ҳам бевосита интернет тармоқлари билан амалга ошириб келинмоқда. Минг афсус билан айтиш жоизки баъзи инсонлар бундай имкониятлардан тўғри фойдаланмасдан эгри йўлларни танламоқда.

Маълумки, сўнгги йилларда жамиятимиз ҳаётининг барча жабҳаларида туб ўзгаришлар бўляпти. Манзилли ижтимоий ҳимоя тизими яратилди, иқтисодиёт эркинлашиб, хусусий мулк эгалари кўпайиб боряпти, маданий ҳаётимизда, спорт соҳасида ёшларимизнинг ютуқлари кундан-кунга ошиб боряпти, парламентаризм ва суд-ҳуқуқ соҳасида ҳам демократик ўзгаришлар қилиняпти.

Мамлакат тараққиётининг янги босқичида ижтимоий-иқтисодий ҳаётимиздаги катта ўзгаришлар билан бирга, суд-ҳуқуқ тизимида ҳам ҳаётбахш ислоҳотлар бўй кўрсатаётгани сир эмас.

Янгиланаётган Конституцияда суриштирув, тергов ва суд жараёнида инсон ҳуқуқларига оид энг муҳим кафолатлардан хабардормисиз?

Тасаввур қилинг, қўлингизда Ўзбекистон харитаси ва унга қараб ҳудудларга доир бирламчи маълумотларни айтиш мумкин. Масалан, Қорақалпоғистонда қанча аҳоли яшайди, Хоразмда бандлик масаласи қай аҳволда, Сурхондарёда нечта таълим муассасаси бор, Фарғона водийсида аҳоли зичлиги қандай ва шунга ўхшаш бошқа муҳим маълумотлар.

Замонавий жамиятда оила манфаати, фаровонлиги йўлида меҳнат қиладиган ва ўзини ривожлантираётган аёлларни тобора кўпроқ учратиш мумкин. Бироқ, агар унинг таъминловчи сифатидаги ишонган «тоғи» бўлмаса-ю, едириш-ичириш, кийинтириш, билим бериб, оёққа қўйиш керак бўлган болалари бўлса қаердадир ишлаш имкониятсиз бир юкка айланиши ҳолатларини кўплаб учратиш мумкин. Қуйида аёллар қандай қилиб иш топиши мумкинлиги ва қаерга мурожаат қилиши ҳақида фикр юритамиз.

Бугунги кунда, Ўзбекистон Республикасида амалга оширилаётган конституцион ислоҳотлар юзасидан турли фикр ва мулохазалар билдирилмоқда. Мазкур жараёнда барчага тенг яратилган фикр эркинлиги сабабли оддий фуқародан тортиб, мамлакатнинг кўзга кўринган мансабдор шахслари ва олимлари хам бу борада фикрини эркин ва баралла айтмоқда.

Қабул қилинган “Ўзбекистон Республикаси Конституцияси тўғрисида”ги Конституциявий қонун лойиҳасига кўра, амалдаги Конституцияга 27 та янги модда киритилмоқда, моддалар сони 128 тадан 155 тага ошмоқда. Шунингдек, Конституциямизнинг амалдаги 275 та нормаси 434 тага кўпаймоқда, яъни Конституциямиз 65 фоизга янгиланмоқда.

1989 йилнинг 20 ноябрь санаси БМТнинг “Бола ҳуқуқлари тўғрисида”ги Конвенцияси қабул қилинган кун ҳисобланади. Ушбу Конвенция инсон ҳуқуқлари тарихидаги энг муҳим ҳужжатлардан биридир.

Эълон қилинган расмий маълумотларга кўра, Фарона вилоятида 2022 йил давомида 56 минг 206 нафар шахсга нисбатан 45 минг 765 та маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги ишлар кўриб чиқилган.

Мустақил демократик йўлдан дадил одимлаётган Ўзбекистоннинг асосий мақсади, аввало, ҳалқимиз манфаатлари кўзланган ислоҳотларни амалга оширишга қаратилгани билан эътиборлидир. Зеро, давлатнинг мазкур вазифаси Конституциямизда ҳам мустаҳкамлаб қўйилган.

Иш қидираётганда биринчи ўйлантирадиган масала бу – бўш иш ўринларини қаердан ва қандай топишдир. Олдин бўш иш ўринлари ярмарка ва бандликка кўмаклашиш марказлари орқали қидрилган бўлса, XXI асрга келиб буни онлайн тартибда амалга ошириш имконияти туғилди.

Ўтган йиллар давомида мамлакатимизда суд-ҳуқуқ соҳасини демократлаштириш ва эркинлаштириш, суд ҳокимиятининг фуқароларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш борасидаги роли ва аҳамиятини ошириш борасида тарихий ислоҳотлар амалга оширилмоқда.

Муайян яшаш жойига эга бўлмаган шахсни реабилитация марказига жойлаштириш тўғрисида ушбу моддада назарда тутилган талабларни бузган ҳолда берилган илтимоснома ички ишлар органига қайтарилади.

Юртимизда охирги йилларда суд-ҳуқуқ соҳасида кенг кўламли ишлар амалга ошириляпти, олиб борилган ушбу ислоҳотлар суд ҳокимияти мустақиллигини ҳамда судлар фаолиятида очиқлик ва шаффофликни таъминлабгина қолмасдан, фуқаро ва тадбиркорларнинг ҳуқуқ ҳамда қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш кафолатларини янги босқичга олиб чиқиш имконини берди.

Гўзал Бўриеванинг бир эмас, иккита дипломи бор, аммо иш йўқ. 2010 йилда у Самарқанд давлат университетининг физика факультетини тугатди. Кўп вақт ўтмай, у банкда ишлаш истагида олий таълим муассасасини тугатиб, Самарқанд банк коллежининг сиртқи бўлимига ўқишга кирди.

Конституциямизнинг барқарорлиги, унинг энг муҳим принциплари ва  нормаларини ҳар бир Ўзбекистон Республикасининг фуқаролари тўғри англаб олмоғи зарур. Чунки у маънавий – маданий эҳтиёжларни, ватанпарварлик туйғуларини, таъбир жоиз бўлса, халқнинг виждони ва диёнатини ўзида мужассамлаштирган бўлиб, биз учун муқаддасдир.

“Давлат фуқаролик хизмати тўғрисида”ги Қонун қабул қилиниши ҳар бир давлат хизматчисининг келгуси иш фаолиятида муҳим дастуриламал бўлиб хизмат қилади. Унга кўра, давлат фуқаролик хизматчиларининг касбий маданияти, хизмат фаолияти давомида ҳамда хизматдан ташқари вақтда одоб-ахлоқи, ташқи кўриниши ва кийиниш услубининг ўзига хос тартиби белгиланди.

Мамлакатимизда вояга етмаганлар ўртасида ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш учун билан ҳамма ҳаракат қилади: ота-она, ўқитувчи, ҳуқуқ-тартибот идоралари ва маҳаллалар, лекин шунга қарамай, вояга етмаганлар ўртасида ҳуқуқбузарлик статистик маълумотлари ошиб бормоқда.

Олий таълим тизимидаги ўзгаришлар билан қизиқиб, Фарғона давлат университети ректори Баҳодиржон Шермуҳаммадов билан учрашдик.