Амалдаги қонунчиликда ҳажми катта ёки вазни беш килограммдан зиёд товарни таъмирлаш, нархини тушириш, алмаштириш учун элтиш ва истеъмолчига қайтариб келтириб бериш сотувчининг (ишлаб чиқарувчининг) кучи билан ва унинг ҳисобидан амалга оширилиши белгилаб қўйилган.
Амалдаги қонунчилик истеъмолчига харид қилинган ноозиқ-овқат товарнинг қандайдир истеъмол хусусияти (ранги, ўлчами, фасони) ёқмаса ёки мос келмаса уни 10 кун ичида сотувчига қайтариш ва пулини қайтариб олиш имкониятини беради, бироқ бунда муайян талаблар ҳам борлигини унутмаслик керак.
Ўзбекистон истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамиятлари федерациясининг 1091 қисқа рақамли ишонч телефонига коммунал хизматлар (электр, газ, сув таъминоти) истеъмолчиларидан уларга ҳисобланган асоссиз қарздорликлар масаласида турли мурожаатлар бўлиб туради.
Федерациянинг ҳудудий ташкилотлари томонидан истеъмолчилар мурожаатларини ўрганиш давомида сотувчи (ишлаб чиқарувчи, ижрочи) томонидан қонун талабларининг тўлақонли ижроси таъминламаган ҳолатларда ва шу каби бошқа низоли масалаларда суд идораларига даъво аризалари киритиб, истеъмолчиларнинг ҳуқуқ ва манфаатлари ҳимояси таъминлаб келинмоқда. Биргина Марғилон шаҳар истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамияти томонидан жорий йилнинг ўтган 8 ойи давомида судларга 9 та даъво ариазалари киритилиб, истеъмолчилар фойдасига 368 млн 200 минг сўм моддий ва маънавий зарарлар ундирилди.
Ҳар қандай техникада носозлик кузатилиши мумкин ва бу табиий ҳол. Лекин ушбу техник носозлик банкоматда кузатилса ва бу ҳолат айнан пластик картангиздан фалон суммани ечиб олиниши ва нақд пулни чиқариб бермаслиги тарзида юз берса, ҳар қандай одамнинг ҳам фиғони фалакка чиқиши табиий.
Сотиб олинаётган маиший техникага кафолат муддати белгиланган дегани бу, товарга ишлаб чиқарувчи томонидан илова қилинган, ундан фойдаланишнинг йўриқнома ёки қўлланмасига амал қилмасдан, ҳоҳлаганича тарзда фойдаланилиши мумкин дегани эмас, албатта.
Ёзёвон туман Истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамиятида туманнинг «Тошҳовуз» маҳалла фуқаролар йиғинида истиқомат қилувчи А.И.нинг 185 000 сўмга харид қилинган оёқ кийими хонадонга келтирилиб кийиб кўрилиши жараёнида нуқсон аниқлангани, сотувчи уни алмаштириб бермаётганлиги тўғрисидаги мурожаати ўрганилди.
Бугунги кунда қаерга қараманг озиқ-овқат, ноозиқ-овқат ва бошқа турдаги товарларни аҳолига реализация қилиш фаолияти билан шуғулланаётган хўжалик юритувчи субъектлардан бирига кўзингиз тушади. Кимдир бундан сотувчилик фаолияти осон эканда, деган хулосага ҳам келиши мумкин.
Ўзбекистон Республикасининг «Истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида»ги қонуни 18-моддасига кўра, ноозиқ-овқат товарларни алмаштириб олиш тартиби ва алмаштириб берилмайдиган товарлар рўйхати Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати тасдиқлайдиган қоидалар билан белгиланади.
Баъзида товарлар олди-сотдиси жараёнларида, хусусан узоқ муддат фойдаланиладиган товарлар савдосида айрим сотувчилардан «Ушбу товарга кафолат муддати белгиланмаган, ҳоҳласангиз оласиз, бўлмаса йўқда» қабилидаги совуқ муомалани ва ҳаттоки, «Товарнинг кафолати муддати мени олдимдан узоқлашишингиз билан тугайди», қабилидаги кинояомуз сўзларни ҳам эшитиб қоламиз.
Марғилон шаҳар Истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамиятида Тошкент тумани Келес шаҳарчасида яшовчи Х.Ш.нинг товар шартнома қийматини бўлиб тўлаш шартларида 11 837 440 сўмга харид қилинган музлатгичда аниқланган нуқсонлар ва уларни сотувчи томонидан бепул бартараф этиб бериш билан боғлиқ масалада юзага келаётган муаммолар юзасидан Ўзбекистон истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамиятлари федерацияси 1091 қисқа рақамли ишонч телефонига қилган мурожаати ўрганилди.
Риштон туман истеъмолчилар ҳуқуқларни ҳимоя қилиш жамиятида туман прокурорининг навбатдаги сайёр қабулида «Бўжай» маҳалла фуқаролар йиғинида яшовчи О.И.нинг яшаш ҳудудларига чиқиндиларни тўплаш ва олиб кетиш хизматларини кўрсатувчи “Агро Риштон таъмир сервис” МЧЖ томонидан ҳисобланган 1 200 000 сўм қарздорликдан норози бўлиб қилган мурожаати ўрганиб чиқилди.
«Истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, уларнинг ҳуқуқий билимлари ва истеъмол маданиятини оширишда Рақобатни ривожлантириш ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ҳудудий бошқармаси билан олиб борилаётган ижтимоий шериклик ва ҳамкорлик» мавзусида очиқ мулоқот бўлиб ўтди.
Тошлоқ туман Истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамиятида Фарғона шаҳрилик С.Ҳ.нинг “Узум” маркет хизматидан норози бўлиб, Ўзбекистон истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамиятлари федерациясининг 1091 қисқа рақамли ишонч телефонига қилган мурожаати ўрганилди.
Марғилон шаҳар Истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамиятида шаҳарнинг Терактаги кўчасида истиқомат қилувчи М.И. нинг 900 000 сўмга кафолат муддати билан харид қилинган автомобил эҳтиёт қисмининг нуқсонли чиққанлиги ва уни алмаштиришда амалий ёрдам кўрсатилишини сўраб қилган мурожаати ўрганилди.
Бағдод туман истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамиятида Риштон туманилик Г.А.нинг Бағдод туманида фаолият олиб борувчи савдо дўконидан 4 668 000 сўмга сотиб олинган скутерда нуқсон аниқлангани сабабли сотувчига бу борада қилинган мурожаатлардан натижа бўлмаётганлиги хусусида Ўзбекистон истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамиятлари федерацияси ишонч телефонига қилган мурожаати ўрганилди.
Марғилон шаҳар истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамиятида Фарғона шаҳрилик С.А.нинг «Ипакчи буюм бозори»дан 5 000 000 сўмга сотиб олиниб хонадонга келтирилган янги музлатгичда нуқсонлар аниқлангани ва уни сотувчидан мақбул сифатдагисига алмаштириб ололмаётганлиги хусусида Ўзбекистон истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамиятлари федерацияси ишонч телефонига қилган мурожаати ўрганилди.
Қўқон шаҳар истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамиятида Ўзбекистон туманилик О.Ж.нинг сервис компанияси томонидан кўрсатилган хизматдан норози бўлиб, Ўзбекистон истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамиятлари федерацияси 1091 қисқа рақамли ишонч телефонига қилган мурожаати ўрганилди.
Тадбирда ҳисобот даврида вилоятда рақобат муҳитини яхшилаш, тадбиркорлар ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш йўналишида амалга оширилган ишларнинг асосий йўналишлари тўғрисида батафсил маълумотлар бериб ўтилди.
Тошлоқ туман Истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамиятида «Хонариқ» маҳалла фуқаролар йигинилик А.Р.нинг 2 600 000 сўмга харид қилган музлатгични нуқсонли чиққанлиги сабабли уни сервис маркази орқали бепул таъмирлатиш ёки бунинг имкони бўлмаган тақдирда бошқасига алмаштирилишида амалий ёрдам кўрсатилишини сўраб қилган ёзма мурожаати ўрганилди.