Дўконда маҳсулотлар харид қилиш жараёнида банк картангиз орқали савдо терминалидан пул тўладингиз. Телефонингизга келган СМС хабарномасидан картангиздан бир хил сумма икки марта кетма-кет ечилганлиги маъулм бўлди. Бундай ҳолатда нима қилиш керак?
Айрим озиқ овқат товарларини, масалан колбаса маҳсулотларини харидорнинг илтимосига кўра кесиб сотилиши мумкин. Бундай ҳолатларда ишлаб чиқарилган санаси ёнига унинг қадоғи очилиб, кесилган санасини ёзиб қўйилиши шарт. Чунки бундай ҳолда маҳсулотни яроқлилик (сақлаш) муддатлари ўзгаради.
«Электр энергиясидан фойдаланиш қоидалари»да маиший истеъмолчиларда ўрнатилган ҳисоблагичларни сотиб олиш, ўрнатиш, рўйхатга олиш, даврий қиёсловдан ўтказиш ва пломбалаш, шунингдек, мавжуд ҳисоблагичларни алмаштириш ҲЭТК маблағлари ҳисобидан амалга оширилиши, бунда ҳисоблагич хонадон эгасининг буюртманомасига биноан бир ҳафта муддатда унинг иштирокида ҲЭТК ходими томонидан ўрнатилиши белгилаб қўйилган.
Мурожаатни ўрганишда Тошлоқ туман жамияти томонидан ичимлик сув таъминоти корхонасига сўров хати киритилди. Унинг асосида олиб борилган ўрганиш ишлари давомида хонадондаги сув таъминоти, сув ҳисоблагичга оид ҳужжатлар, истеъмолчининг оилавий шароити ўрганилди ҳамда сув ҳисоблагич кўрсаткичлари асосида қайта ҳисоб-китоб ишлари ўтказилди.
Истеъмолчилик ижтимоий ҳаракатини ўзларининг кундалик турмуш фаолиятлари давомидаги аҳамияти ва фойдасини тўғри англаб етган минглаб фуқароларимиз Федерация аъзолигига кирган ҳолда, унинг томонидан ўз аъзоларига кўрсатиладиган турли хизматлардан фойдаланиб келмоқдалар.
Эндиликда сотувчи нархларни сунъий равишда ошириб, кейинчалик арзонлаштирилган нархларни чегирма сифатида кўрсатиш орқали истеъмолчиларни чалғитиши тақиқланади.
Амалдаги қонунчиликка кўра, узоқ муддат фойдаланиладиган барча турдаги товарларга ишлаб чиқарувчи кафолат муддати белгилаши, кафолат муддати мобайнида товарнинг, шу жумладан, бутловчи буюмларнинг нормал ишлашини (қўлланилишини, улардан фойдаланилишини) таъминлаши шартдир.
Маълум бўлишича товар (блендер) истеъмолчига 1 000 000 сўм эвазига сотилган. Мурожаат эгаси бу пул суммасини рўзғордан орттириб тўплаши осон бўлган дейсизми? Хўш, бундай ҳолатда нима бўлади?
Амалдаги тартиб-қоидаларга кўра фуқароларнинг банк пластик карталаридаги маблағлари уларнинг шахсий мулки ҳисобланади ва қонун билан ҳимоя қилинади. Ҳеч бир шахс ёки ташкилот карта эгасининг розилигисиз ундан пул маблағларини ечиб олишга ҳақли эмас.
Президентнинг “Истеъмолчилар ҳуқуқларини самарали ҳимоя қилишни ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори қабул қилинди. Қарор озиқ-овқат маҳсулотларининг сифати ва хавфсизлиги устидан назоратни кучайтириш ҳамда истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тизимини янада такомиллаштириш мақсадида қабул қилинган.
Амалдаги қонунчиликда ҳажми катта ёки вазни беш килограммдан зиёд товарни таъмирлаш, нархини тушириш, алмаштириш учун элтиш ва истеъмолчига қайтариб келтириб бериш сотувчининг (ишлаб чиқарувчининг) кучи билан ва унинг ҳисобидан амалга оширилиши белгилаб қўйилган.
Амалдаги қонунчилик истеъмолчига харид қилинган ноозиқ-овқат товарнинг қандайдир истеъмол хусусияти (ранги, ўлчами, фасони) ёқмаса ёки мос келмаса уни 10 кун ичида сотувчига қайтариш ва пулини қайтариб олиш имкониятини беради, бироқ бунда муайян талаблар ҳам борлигини унутмаслик керак.
Ўзбекистон истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамиятлари федерациясининг 1091 қисқа рақамли ишонч телефонига коммунал хизматлар (электр, газ, сув таъминоти) истеъмолчиларидан уларга ҳисобланган асоссиз қарздорликлар масаласида турли мурожаатлар бўлиб туради.
Федерациянинг ҳудудий ташкилотлари томонидан истеъмолчилар мурожаатларини ўрганиш давомида сотувчи (ишлаб чиқарувчи, ижрочи) томонидан қонун талабларининг тўлақонли ижроси таъминламаган ҳолатларда ва шу каби бошқа низоли масалаларда суд идораларига даъво аризалари киритиб, истеъмолчиларнинг ҳуқуқ ва манфаатлари ҳимояси таъминлаб келинмоқда. Биргина Марғилон шаҳар истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамияти томонидан жорий йилнинг ўтган 8 ойи давомида судларга 9 та даъво ариазалари киритилиб, истеъмолчилар фойдасига 368 млн 200 минг сўм моддий ва маънавий зарарлар ундирилди.
Ҳар қандай техникада носозлик кузатилиши мумкин ва бу табиий ҳол. Лекин ушбу техник носозлик банкоматда кузатилса ва бу ҳолат айнан пластик картангиздан фалон суммани ечиб олиниши ва нақд пулни чиқариб бермаслиги тарзида юз берса, ҳар қандай одамнинг ҳам фиғони фалакка чиқиши табиий.
Сотиб олинаётган маиший техникага кафолат муддати белгиланган дегани бу, товарга ишлаб чиқарувчи томонидан илова қилинган, ундан фойдаланишнинг йўриқнома ёки қўлланмасига амал қилмасдан, ҳоҳлаганича тарзда фойдаланилиши мумкин дегани эмас, албатта.
Ёзёвон туман Истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамиятида туманнинг «Тошҳовуз» маҳалла фуқаролар йиғинида истиқомат қилувчи А.И.нинг 185 000 сўмга харид қилинган оёқ кийими хонадонга келтирилиб кийиб кўрилиши жараёнида нуқсон аниқлангани, сотувчи уни алмаштириб бермаётганлиги тўғрисидаги мурожаати ўрганилди.
Бугунги кунда қаерга қараманг озиқ-овқат, ноозиқ-овқат ва бошқа турдаги товарларни аҳолига реализация қилиш фаолияти билан шуғулланаётган хўжалик юритувчи субъектлардан бирига кўзингиз тушади. Кимдир бундан сотувчилик фаолияти осон эканда, деган хулосага ҳам келиши мумкин.
Ўзбекистон Республикасининг «Истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида»ги қонуни 18-моддасига кўра, ноозиқ-овқат товарларни алмаштириб олиш тартиби ва алмаштириб берилмайдиган товарлар рўйхати Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати тасдиқлайдиган қоидалар билан белгиланади.
Баъзида товарлар олди-сотдиси жараёнларида, хусусан узоқ муддат фойдаланиладиган товарлар савдосида айрим сотувчилардан «Ушбу товарга кафолат муддати белгиланмаган, ҳоҳласангиз оласиз, бўлмаса йўқда» қабилидаги совуқ муомалани ва ҳаттоки, «Товарнинг кафолати муддати мени олдимдан узоқлашишингиз билан тугайди», қабилидаги кинояомуз сўзларни ҳам эшитиб қоламиз.